سوالات زمین شناسی

آدرس کانال تلگرامی زمین شناسی:

 برای کتاب دانش آموزان پایه یازدهم

bookgeology11@

*********

آموزش ویدیویی فصل 6 کتاب

*********

آموزش فتوشاپ به زبان ساده

آموزش ساخت سوالات الکترونیکی

آموزش کامل نرم افزار Camtasia

(در سایت فرانش )

*********

آموزش فتوشاپ به زبان ساده

آموزش ساخت سوالات الکترونیکی

آموزش کامل نرم افزار Camtasia

( در سایت لیموناد )

*********

 

نکات علمی برای شما :

کتاب ورق زن جناب آقای رضا حسینی

نحوه درست استفاده از باطری و شارژر لپ تاپ

آشنایی با کانی ها

سفر انسان به ماه یک دروغ بزرگ!

پدیده النینو چیست ؟

نامه بسیار جالب چارلی چاپلین به دخترش ژرالدین

نحوه محاسبه تراز و نمره خام ازمون ها

یک هواپیما چقدر بنزین مصرف می کند

بزرگترین و راحترین هواپیماهای جهان

شادترین مردم جهان

آموزش ساخت کانال در تلگرام

عجایب دنیای آب

مفاهیم راس الجدی و راس السرطان

*********

فیلم آموزشی ستارگان و تاریخچه نجوم و کهکشانها - چهارم تجربی

فیلم آموزشی چین خوردگی - چهارم تجربی

فیلم آموزشی تعیین سن نسبی و انواع گسل - چهارم تجربی

فیلم آموزشی شواهدی در سنگ ها - چهارم تجربی

فیلم آموزشی ماگماتیسم و سنگ های آدرین - سوم تجربی

فیلم آموزشی از بافت سنگ های آذرین - سوم تجربی

نرم افزار خودآزمایی زمین شناسی

 

برنده دوم پنجمین جشنواره تولید محتوای الکترونیکی کشور

رتبه اول فن آوری ICT دبیرخانه زمین شناسی کشور

رتبه اول استانی آموزش و پرورش کردستان

معرفی نرم افزار :

ـ عنوان اثر : خودآزمایی زمین شناسی

- موضوع : آشنایی و درک مفاهیم کتاب زمین شناسی

ـ قالب اثر : یک حلقه دی وی دی شرکتی ( شرکت خانه رایانه )

ـ حجم اثر : 4.37 گیگابایت

ـ گروه مخاطب : دبیران زمین شناسی ، دانش آموزان رشته علوم تجربی ، اساتید زمین شناسی

ـ تجهیزات : اتوران ، دارای قفل نرم افزاری ، پانل مخابراتی هوشمند جهت فعالسازی ، سرعت بالا

ـ قیمت محصول : 9500 تومان

ـ هزینه ارسال محموله پستی برای استان های کشور : 7500تومان و به صورت پیشتاز ویژه

( لازم به ذکر است هزینه ارسال 8 حلقه از آن و به صورت پیشتاز ویژه حدوداً 8000 تومان می باشد و برای سفارشات عمده بسیار مقرون به صرفه است )

ـ مراکز فروش شهرستان سنندج : 1 ـ کتابفروشی نوروزی ( واقع در خیابان امام خمینی تلفن 33174440) 2 ـ شرکت تبلیغاتی خانه رایانه ( واقع در خیابان شهید نمکی ـ تلفن 33244124) 

ـ روش تهیه برای استانهای کشور :

1 ـ درخواست به صورت تلفنی و یا پیامک ( به شماره 09183780288 )

 2 ـ واریز مبلغ 17000تومان بابت خرید محصول و ارسال به صورت پیشتاز 

 ( شماره کارت ملی سیبا 6037997253686159و شماره حساب 0101440422006 )

 ( شماره کارت تجارت 5859831017089557و شماره حساب 4939578280 )

 3 ـ ارسال پیامک از جانب متقاضی برای مشخص کردن آدرس دقیق پستی ( شامل کد پستی ، نام و نام خانوادگی و شماره همراه )

 4 ـ ارسال سریع محموله ( البته تا قبل از ساعت 12 باید درخواست صورت گیرد )

 5 ـ ارسال کد رهگیری به شماره همراه گیرنده محصول بعد از پست کردن محموله.

شماره تماس : 09183780288 ( جهت سفارش ترجیحاً شبها تماس بگیرید )

 دانلود تیزر تبلیغاتی(حجم 2MG)

محتویات نرم افزار شامل :

۱ ـ مجموعه سوالات تستی انتخابی کنکور سراسری و دانشگاه آزاد اسلامی در سالهای قبل ، مربوط به تمامی فصول کتاب سال سوم علوم تجربی ( به صورت خودآزمایی )

۲ ـ پاسخ صوتی و تصویری تمامی سوالات کنکور سراسری از سال 85 الی 1394

۳ ـ ارزشیابی الکترونیکی ( بصورت خودکار آزمون تصحیح می گردد )

۴- مجموعه کامل سوالات برگزیده و میکرو طبقه بندی شده ( 540سوال وجود دارد و نتایج درصدی آزمون محاسبه می شود)

۵- آزمون تصویری کانی ها و سنگ ها ( به همراه راهنمای رنگ و فرمول شیمیایی کانیها به صورت متحرک ) شامل: 80 تصویر زیبا برای سنگ ها و کانی ها

۶- مجموعه فیلم های آموزشی ( شامل 21 فیلم آموزشی به مدت زمان 750 دقیقه یا 12/30ساعت در راستای مباحث مختلف کتاب زمین شناسی است که تعداد 9 فیلم آن مربوط به کارهای متنوع علمی - آموزشی اینجانب می باشد )

فیلم های تهیه کننده شامل :

۱-آشنایی با دنیای کانی ها ۲-کانی ها و سنگ ها ۳- کانی های قیمتی ۴ - بحران آلودگی ۵ - سنگ های آذرین۶- سنگ های رسوبی ۷ - سنگ های دگرگونی ۸ - سرعت رودخانه ۹ - سفره آزاد زیر زمینی

فیلم های ناب تدوین شده شامل :

1- زمین نادر 2 - آتش فشان ها 3 -اتمسفر 4 - اقیانوس ها 5 - پدیده های زمین شناسی ایران 6- دنیای پدیده ها 7 -پرواز بر روی گسل های تهران 8 - گرمایش جهانی 9- یخ 10 - انرژی ژئوترمال 11 - سفر به اعماق زمین 12 - چرخش زمین

( این فیلم ها مربوط به عالی ترین فیلم های علمی شبکه های خارجی و دوبله شده است )

۷ ـ مجموعه انیمیشن های زیبا و کاربردی و متعدد( ۹۸ عدد ) در جهت درک مفاهیم کتاب زمین شناسی و علوم زمین 

۸ـ نمونه سوالات دی ، خرداد و شهریور ماه همراه با کلید آنها ، مربوط به سالهای 81 تا 1394

۹ ـ معرفی نرم افزارهای جانبی و همچنین خود نرم افزار .

۱۰ ـ نمونه هایی زیادی از کارنامه های کنکور سراسری قبول شدگان رشته زمین شناسی .

۱۱ ـ بارم بندی کتابهای زمین شناسی و علوم زمین پیش دانشگاهی( بارم جدید) .

۱۲ ـ آزمون اینترنتی و نحوه استفاده از آن .

 ذکر این نکته لازم است که این نرم افزار تنها نرم افزار جامع

موجود در سطح کتاب زمین شناسی سال سوم و چهارم

رشته علوم تجربی در کشور است و نسخه قدیمی آن در

پنجمین جشنواره بزرگ حمایت از پدیدآورندگان محتوای الکترونیکی 

 مفتخر به کسب رتبه دوم کشوری گردید .

( در میان 69350 نرم افزار )

مستند اثر۱               مستند اثر۲

 

 

مرد نمکی

 مردان نمکی نامی است که چندین جسد باستانی کشف شده در معدن نمک چهرآباد زنجان داده شده‌است. این چند جسد که بر اثر بی‌توجهی و ادامه کار معدن به شدت با بلدوزر آسیب دیده‌اند مربوط به زمان هخامنشی و دو جد نیز مربوط به پایان دوران اشکانی استدر معدن نمک چهرآباد واقع در یک کیلومتری جنوب روستای حمزه لو در ناﺣﻴﮥ غرب شهرستان زنجان پیدا شده‌است. سر و پای چپ یکی از این مردان در موزهٔ ایران باستان تهران قابل بازدید است.

 در زمستان سال ۱۳۷۲، معدن کاران به هنگام خاکبرداری و استخراج نمک از معدن زیر تپه‌های این منطقه، با نیم تنه یک جسد مواجه شدند. این جسد که دارای ریش و موی بلند و حلقهٔ گوشواره‌ای از جنس طلا در گوش چپ بود شامل یک ساق پا درون چکمهٔ چرمی، سه قبضه چاقو، شلوارک، شی نقره‌ای، قلاب سنگ، قطعات طناب چرمی، سنگ ساب، یک عدد گردو، قطعات سفال و چند تکه پارچه منقوش و قطعات خرد شده استخوان بود. جسد مزبور در اواسط یکی از همین تونل‌ها که حدود ۴۵ متر طول داشت، بدست آمد. سه جسد دیگر از جمله یک زن در این ناحیه نیز چندی بعد کشف شده‌است. باستان شناسان در مورد ظاهر این پیکر گفته‌اند احتمالاً مرد نمکی از طبقه اشراف تات زبان و شاهزاده‌ها بوده‌است زیرا بر روی لباس او جواهرات و زیورآلاتی پیدا شده که مخصوص این طبقه بوده، و همچنین آنها چنین فرضیه دارند که او یا در حال فرار به غار پناه برده یا در جنگی از میدان گریخته و به غار پناه آورده و آنجا فوت کرده و موریانه‌ها پیکرش که از نمک پوشیده بوده خورده‌اند.

 پژوهش‌ها

با انجام آزمایشات سالیابی به روش کربن ۱۴، که بر روی نمونه استخوانها و پارچه‌های مجموعه صورت گرفت، قدمتی حدود ۱۷۰۰ سال (اواخر اشکانی – اوایل ساسانی) برای مرد نمکی تعیین گردید. آزمایشات DNA نشان داد که سن مرد نمکی هنگام مرگ حدود ۳۷ سال و قد وی حدود ۱۷۵cm بوده‌است. گروه خون مرد نمکی، با آزمایشات انجام شده بر روی سلول‌های موی سر، +B مشخص شد.


با آزمایش سی تی اسکن و رادیولوژی، مشخص شد که مرد نمکی دراثر سقوط ناگهانی درون یکی از گودالهای معدن نمک و وارد شدن ضربه بسیار شدید به ناحیهٔ راست جمجمه و صورت از بین رفته‌است. مطالعات باستانشناختی بر روی مجموعه مرد نمکی نشان داد که به علت آرایش خاص موهای بلند سر و صورت، وجود گوشوارهٔ طلا در گوش چپ، چکمه چرمی با ساخت و دوخت بسیار ظریف و هنرمندانه و همچنین نوع و بافت تکنیکی پارچه لباس و بدست آمدن شئ نقره‌ای همراه با متوفی، فرد مزبور یک کارگر ساده معدن نمک نبوده، بلکه فردی عالی رتبه و دارای پایگاه اجتماعی بالا بوده‌است، اما علت حضور، سقوط و مرگ وی در معدن نمک چهرآباد همچنان در پردهٔ راز و ابهام باقی مانده‌است.

 

مثلث برمودا

تهيه كننده : فردين صلواتي  

 دبيران زمين شناسي ، درحين تدريس و از سوي دانش آموزان  ، با واژه مثلث برمودا زياد برخورد مي كنند كه اين مسئله باعث گرديد براي دانش افزايي بيشتردبيران مربوطه ، بروشوري با همين موضوع طراحي گردد .

   مثلث برمودا محلي است وهم انگيز كه واقعاً مثلث نيست ، بلكه بيشتر به بيضي ( يا شايد هم دايره اي بزرگ ) شباهت دارد كه روي بخشي از اقيانوس اطلس ، در سواحل جنوب شرقي آمريكا ، بين قاره هاي آمريكاي شمالي و جنوبي( واقع در درياي سارگاسو ) واقع است . اين ناحيه در فهرست رازهاي ناشناخته جهان به عنوان مكاني اضطراب انگيز و باور نكردني به ثبت رسيده است . در اين مكان ، بيش از صدها هواپيما و كشتي ـ بدون آنكه كوچكترين اثري از آنها باقي بماند ـ ناپديد شده است .  اغلب اين حوادث از سال 1945 به بعد روي داده است و در طول 26 سال اخير بيش از 1000 نفر در اين ناحيه از جهان جان خود را از دست داده اند .

علل فرضي طبيعي :

 توضيحات و علل فرضي مختلفي در باره حوادث مثلث برمودا مطرح شده است كه معمولي ترين اين فرضيات بر اساس مرگ غير طبيعي بنا شده است ( زيرا تاكنون هيچ جسدي بدست نيامده است ) . اين توضيحات عبارتند از : جزر و مد ناگهاني دريا در نتيجه زلزله در اعماق دريا ، وزش بادهاي مخرب و اختلالات جوي ، گويهاي آتشفشان كه موجب انفجار هواپيماها مي شود ، گرفتار آمدن در جاذبه گرداب يا گردباد كه باعث سقوط و انهدام هواپيماها يا انحراف مسيركشتي‌ها و مفقود شدن آنها در آب مي شود ، قرار گرفتن تحت تأثير نيروي مغناطيسي ، اختلالات امواج الكترومغناطيسي . ولي اين دلايل توجيهي براي ناپديد شدن هواپيماها و كشتي‌هاي متعدد درمنطقه‌اي مشخص، پذيرفتني نيست .

علل فرضي غير طبيعي :

دستگيري و ربوده شدن با زيردريايي يا بشقاب پرنده هايي متعلق به كراتي ديگركه براي تحقيق در باره حيات و زندگي باستان و حال ما انسانها به كره زمين آمده اند ممكن است علتي غير طبيعي براي توجيه وقايع باشد . 

يكي از عجيبترين پيشنهادها در اين مورد "ادگار كاين"( پيشگو و روانكاو و حكيم ) در دهه پنجم قرن بيستم مطرح كرده است . به عقيده وي قرنها قبل از كشف پرتو ليزر بوميان سواحل اقيانوس اطلس از كريستال به عنوان منبع انرژي و قدرت استفاده مي كردند . به نظر كاين ، نوعي نيروي شيطاني القاء شده از سوي آنها در عمق يك مايلي در قسمت غرب "آندروس" غرق شده است . كه هنوز در برخي مواقع باعث از كار انداختن ابزار و وسايل الكتريكي كشتي ها و هواپيماها و در نهايت نابودي آنها مي گردد .

"ام.ك.جساپ " فضانورد و منجم و متخصص كره ماه است  در كتابش به نام " در مورد بشقاب پرنده ها" ابراز مي دارد كه ناپديد شدن كشتي هاي مشهور در مثلث برمودا به وسيله اجسام پرنده صورت گرفته است . وي مفقود شدن خدمه آنها را نيز به اجسام ياد شده ربط مي دهد . به عقيده جساپ ، يوفوها1 هرچه هستند حوزه مغناطيسي موقتي ايجاد مي كنند كه طرحي يونيزه شده دارد و ممكن است باعث متلاشي شدن يا ناپديد شدن هواپيماها وكشتي ها شود . او روي اين موضوع كار مي‌كرد كه چگونه نيروي مغناطيسي متمركز شده است و باعث نامرئي شدن مي شود نظريه ميدان واحد انشتاين او را مجذوب كرده بود . جساپ هر دوي اينها را كليدي مي‌دانست براي ظهور و محو شدن ناگهاني بشقاب پرنده ها و ناپديد شدن كشتي ها و هواپيماها ولي مرگ  امكان ادامه فعاليت و نتيجه گيري را از جساپ گرفت و تحقيقاتش نيمه تمام ماند .

دانشمند ژئوفيزيكدان و نظرهايش :

يكي از دانشمندان ژئوفيزيك ساكن شهر "وارونژ" در روسيه مدعي كشف علتي طبيعي براي حوادث ناگوار مثلث برمودا شد . "ولاديسلا بوكريف " ، در اين زمينه گفت : ويژگي عجيب مثلث برمودا را طبيعت برنامه ريزي كرده است .

يكي از شعبات جريانات گرم " گلف استريم " با گردش در جهت عقربه هاي ساعت در منطقه درياي "سارگاسو" روي مي دهد . اين حركت به يادآورنده پرتاب كننده ديسك است كه در آغاز خود مي چرخد و تنها در لحظه اي كه بالاترين سرعت زاويه اي را بدست آورد ، ديسك خود را به جلو پرتاب مي كند. به نظر وي ، وجود ميكرو و ماكرو گودالهايي در اين منطقه مولد آشفتگيهاي جاذبه اي و مغناطيسي است كه در نتيجه آن دستگاهها از كار افتاده و ساختار انسان ، سنگينيي را تحمل مي كند كه مرگبار است .

 وي مي گويد : چون در اين منطقه گردش آب در جهت عقربه هاي ساعت است ، برمودا همانند گرداب اشياء را به سمت خود مي كشد . يعني بردار جاذبه به سمت عمق دريا و مركز زمين است . برمودا براي وسايل نقليه هوايي و دريايي تنها در زمان وقوع جزر در دريا خطرناك است . در اين فاز ، ابتدا گودال هاي آبي و پس از آن گودال هاي هوايي پديدار مي شود  اين وضعيت همانند فنجاني است كه بطور ناگهاني انتهاي آنرا باز كنند .آب به سمت شكاف حركت مي كند و حركت گردشي به خود مي گيرد و در امتداد خود جريان هوا را مي راند .

اين ژئوفيزيكدان برجسته روسي مي افزايد : با دانستن فاز جريان مد و ويژگي تشكيل جريانها ، مي توان جرياني را ايجاد كرد كه وقوع حادثه در اين مثلث ناآرام ـ همچنين در ساير نقاط خطرناك جهان ـ را هشدار دهد .

واژه نامه :

ــ يوفو به معني بشقاب پرنده ها

منبع :

ـــ  به نقل ازخبر تلتكست ( پيام نما ) مورخه 85.10.5 

الماس

تدوين كننده : فردين صلواتي

 

مقدمه :

      هندوها تصور مي كردند كه الماس هم مانند گياهان از زمين مي رويد ، در نظر آنها بلورهاي الماس حاوي قدرتي فوق بشري بوده و بدين جهت در درمان بيماريهايي از آن استفاده مي نمودند . آنان به ناخالصيهاي رنگين در بلورها توجه داشتند و آنرا از نشانه‌هاي اسرار الهي مي پنداشتند و حتي تسلط امپراطوران مغول را بر كشورشان ، به دليل تملك الماس كوه نور توسط آنان مي دانستند . از صد ميليون قيراط توليد الماس در جهان ،حداكثر بيست درصد آن به مصرف بازار جواهرات مي رسد و جزء كانيهاي بسيار كمياب جهان محسوب مي شود .

تاريخچه الماس و خصوصيات آن :

    واژه الماس در يوناني به معناي تسخير ناپذير است . از فراوانترين عنصر موجود در طبيعت يعني از كربن ساخته شده است و سختترين و پاكترين ماده را در روي زمين تشكيل مي دهد . البته دقيقاً مشخص نيست كه آيا واژه الماس به معني صحيح آن مورد استفاده قرار گرفته و يا اينكه منظور ساير كانيهاي شفاف و بي رنگ ( مانند اسپينل و كوارتز و غيره ) نيز بوده است و براي اولين بار در سال 1476 ميلادي به طرز علمي توسط لوئيز بروكن تراشيده  شد . هندوستان تا اوائل قرن هيجدهم تنها كشوري در جهان  بود كه بلورهاي الماس در آن يافت مي شد . در سال 1727 براي اولين بار بلورهاي الماس خارج از هندوستان در برزيل يافت شد (ايالت Minas gerais   ). حداكثر 75% از الماس هاي بدست آمده داراي كيفيت مناسب براي تراش در جواهر سازي نبوده ، كه از اين بلورها در صنعت حفاري استفاده مي كنند . مقدار توليد مصنوعي الماس ساليانه دو برابر مقدار كل استخراج طبيعي آن است.

نسبت سختي الماس به كوارتز 100 است ، يعني كوارتز  1170 بار از الماس نرمتر است .

وزن مخصوص الماس ( چگالي) برابر 52/3 گرم بر سانتيمتر مكعب است و برخلاف بسياري از كانيهاي ديگر مقدار آن ثابت است . نوع فشرده و دانه ريز الماس«‌كربونادو»‌ به دليل داشتن ناخالصي هاي فراوان ( اغلب از نوع گرافيت )  داراي وزن مخصوص كمتري از الماس است .

تعيين وزن مخصوص برليان توسط مايعات سنگين انجام مي شود ، مايع كلريچي از دو نمك مالونات و فرمات فلز تاليوم تشكيل شده و داراي وزن مخصوصي برابر 15/4 گرم بر سانتي متر مكعب است . در اين مايع الماس با نگين برليان به حالت معلق در مي آيد . شبه برليان ها ، داراي وزن مخصوص سنگين تر از الماس هستند و اين روشي مناسب براي تفكيك برليان و شبه سازي آن است . شبه برليانها در مايع كلريچي بلافاصله ته نشين مي شوند . اندازه گيري ميزان جلا و درخشش كامل ، معمولاً توسط دستگاه رفلكتومتر يا بازتاب سنج انجام مي شود . اندازه گيري ميزان نسبي بازتاب پرتوهاي نور در محدوده‌ي مادون قرمز است كه به دليل نظم مكعبي آن در تمام جهات يكسان است و اين دليل اصلي درخشندگي الماس است كه به ويژگي برليانسي الماس معروف است . ضريب شكست نور براي الماس برابر است با 42/2.  بزرگترين قطعه بلورالماس يافت شده در جهان به نام الماس كولينان كه 3106 قيراط وزن دارد و به اندازه و درشتي يك مشت بسته است .

تا بحال از سنتز الماس براي استفاده در جواهر سازي استفاده نكرده‌اند و تاكنون فقط چند عدد بلور قابل تراش جواهر سازي،  توليد شده است . اين كاني در نور ماوراءبنفش موج بلند ( 366 نانومتر ) خاصيت فلورسانس ( درخشندگي پس از قطع منبع نورافكني ) از خود نشان نمي دهد اما در ماوراء بنفش موج كوتاه ( 254 نانومتر ) فلورسانس قوي به رنگ زرد و سبز از خود نشان مي دهد كه اين به دليل همان خاصيت بازتاب در قطع الماس ماست . و بيشتر اين نوع درخشش در موج ماوراء بنفش كوتاه ، در الماس هاي آبي ديده مي شود و بالاخره اينكه تمام الماس‌هاي سنتز شده  ( به استثناي نمونه هاي زرد رنگ ) نيمه هادي  (  Semiconductor    ) مي باشند .

خاصيت نيمه هادي بودن الماس هاي سنتز شده  در صنعت بسيار مهم است و از آنها در تحقيقات فضايي و پروازهاي كيهاني براي اندازه گيري حرارت در اجسام و كرات دور در فضا استفاده مي شود . قدرت هدايت حرارتي يكي ديگر از ويژگيهاي برليان است مثلاً اگر يك قطعه برليان را در دست بگيريم  ، دماي دست به آن منتقل شده و برليان براي مدتي سرد مي ماند اما در ساير كانيها به سرعت سرد و قطراتي از «‌ شبنم » نمايان مي شود .

 برليان‌هاي مشهورتاريخ :

ريجنت :  اين الماس پس از كشف توسط برده‌اي در ساحل هندوستان ، توسط ناخدايي به انگلستان منتقل شد و توسط استادكار ماهري تراش داده شد كه نتيجه تراش آن برلياني بود به وزن 5/145 قيراط ( هر قيراط 2/0 گرم )

كه هم اكنون در موزه جواهرات دولتي فرانسه قرار گرفته است .

گردنبند برليان : نگين اين برليان 674 قيراط و با وزني معادل 2842 قيراط به دستور لوئي پانزدهم ساخته شد و باعث انقلابي در فرانسه شد و شعله اين آتش،  انقلاب كبير را تيزتر كرد ( به واسطه تقلب دربار فرانسه )

برليان هوپ : يكي از باشكوه ترين برليان‌هاي تاريخ و با رنگي آبي متمايل به بنفش و با وزني معادل 5/44 قيراط   مي باشد .

برليان كوه نور :   تاريخچه اين الماس به سال 1304 ميلادي كه در اختيار مهاراجه ها بوده بر مي گردد . با وزني معادل 93/108 قيراط .

 برليان كولينان ( 1 ) : اين برليان قسمتي از بزرگترين بلور يافت شده الماس در جهان محسوب مي شود و وزن آن معادل 520 قيراط و به شكل گلابي تراش داده شده و بزرگترين نگين تراش داده شده در جهان  است . و .....

*****************

منبع :

كتاب جهان جواهرات – نوشته داريوش اديب 

خوابگاه فضایی

ترجمه  :  فردین صلواتی 

 

سالی راید از زندگی در مدار  زمین می گوید :

درون شاتلهای فضایی تختخوابی وجود ندارد ، اما برای استراحت ، هر یک از ما کیسه خواب هایی داریم . برخلاف کیسه خواب هایی که در گردشها و مسافرت های معمول بر زمین استفاده می شود هر یک از کیسه خوابهای ما از یک لایه سفت و محکم به عنوان تشک و کیسه زیب دار کوچک متصل به آن و همچنین یک بالش کوچک تشکیل می شود . در خلال روز و هنگامی که سرگرم کارهای روزانه هستیم ، کیسه خواب ها را که به دیوار کابین چسبیده اند به حال خود رها می کنیم و هنگام خواب است که آنها را در محلی که برای خواب در نظر گرفته ایم ، نصب می کنیم .

 در یک پرواز فضایی شاتل همه خدمه تقریباً همزمان می خوابند . لازم نیست کسی بیدار بماند تا   برنامه های پرواز را بررسی کند ( البته در پروازهای اخیر شاتل برای استفاده بهتر از زمان ،گاهی خدمه به 2 گروه قرمز و آبی تقسیم می شوند تا بتوانند به طور 24 ساعته و در 2 شیفت فعالیت کنند ) رایانه های شاتل و مهندسان مرکز کنترل این مسئولیت را به عهده می گیرند و هر زمان که مشکلی پیش بیاید ، رایانه ها آژیر خطر را به صدا در می آورندو مهندسان مرکز کنترل نیز با رادیو ما را صدا خواهند کرد . هنگام پرواز شاتل ها ، زمان خواب به معنی  ساعات شب نیست . در خلال هر 90 دقیقه ما یکبار به دور زمین می چرخیم و خورشید برای ما طلوع می کند و 50 دقیقه درخشش خیره کننده ای بر ما می تابد و سپس با ورود به قسمت سایه زمین  ، خورشید برای حدود 40 دقیقه غروب می کند و ما در تاریکی مطلق فرو می رویم تا دوباره خورشید طلوع کند ؛ بنابراین نیمی از زمانی را که ما باید بخوابیم پرتوهای درخشان خورشید بر صورتمان می تابد . به همین دلیل و برای اینکه فضای اطرافمان را تاریک کنیم  و بتوانیم راحت بخوابیم از چشم بندهای ویژه ای استفاده می کنیم که با پوشاندن چشمانمان مانع از ورود نور به آن شود . این ماسکها و چشم بندها میان خدمه پرواز به تفنگدار تنها معروفند . به طور تعجب برانگیزی  خواب و استراحت در فضا بسیار راحت و آسان است . هر یک از فضانوردان  به گونه ای متفاوت می خوابند . بعضی ها گویا  سروته خوابیده اند . بعضیها به طور افقی و در حالی که شناور به نظر         می رسند به خواب می روند و بعضی ها به درون کیسه خوابهای خود می خزند و آن را به صورتی محکم می کنند تا از شناور شدن آن جلوگیری شود برخی دیگر فقط از پوشش کیسه خواب استفاده می کنند و آنرا برای دور نگه داشتن خود از بدنه شاتل مورد استفاده قرار    می دهند .

با وجود این ، هنوز خوابیدن در حالت شناوری میان کابین ، طرفداران زیادی دارد . این فضانوردان گاهی سر خود را با کلاه می پوشانند تا هنگامی که به ملایمت و آهستگی به سوی دیوارهای کابین یا دیگر فضانوردان حرکت می کنند ، آسیبی به آنها نرسد .

اولین بار که تصمیم گرفتم در شرایط بی وزنی بخوابم متوجه شدم که دست و پاهای من به طور خودکار در حالت خواب قرار می گیرد اما در عوض هنگامی که می خواستم غلت بزنم متوجه شدم دستهایم  مقابلم شناور می شوند و به ارتفاع شانه هایم بالا می آمدند . خیلی وحشتناک است  که چشمهایتان را باز کنید و ببینید دستهایتان مقابل صورتتان شناور است .

کشف دیگر من این بود که نمی توانیم با غلت زدن موقعیت خواب خود را تغییر دهیم . در فضا فرقی    نمی کند که به پشت ، پهلو یا به روی شکم بخوابید . همه اینها یکسان است . در ضمن اصلاً فرقی نمی کند چقدر غلت بزنید یا جابجا شوید . بدن شما به سرعت و دقیقاً به همان حالت طبیعی به خواب بر می گردد . من برای خوابیدن از بالش استفاده نمی کردم چرا که بزودی فهمیدم برای آنکه سر خود را روی آن نگاه دارم مجبورم بالش را با تسمه به سرم ببندم . من فقط از لایه بیرون کیسه خواب استفاده می کردم . هنگامی که زمان خواب فرا می رسید من کیسه خواب خود را همراه ماسک مخصوص خواب و واکمن همراهم بر می داشتم و به گوشه ای که مقابل یکی از پنجره های دماغه شاتل بود  می رفتم پس از اینکه درون کیسه می خزیدم زیپ کیسه را می بستم و به حالت نشسته در آن قرار می گرفتم . پیش از اینکه چشم بندم را روی چشمانم بگزارم آرام   می نشستم و در حالی که به موسیقی گوش می دادم به منظره باشکوه سیاره زیبایی که زیر پاهایم به آهستگی حرکت می کرد ، خیره می شدم . شکوه این لحظات را هیچگاه فراموش نخواهم کرد .

به نظر می رسید هنگامیکه در مدار قرار داریم نسبت به زمانی که روی زمین هستیم چندان به خواب نیازی نداریم شاید این احساس به این دلیل باشد که در غیاب نیروی گرانش زمین فشار کمتری بر ماهیچه های ما وارد  می شود و شاید هم به این دلیل که ما از حضور در فضا آنقدر هیجان زده و خوشحال بودیم که نمی خواستیم لحظاتمان را در خواب سپری کنیم .   

 منبع :

http://www.seience.nasa.gov

ابوریحان بیرونی یک دانشمند زمین شناس

ابوریحان بیرونی

یک دانشمند زمین شناس 

                     تهیه و تنظیم :  فردين صلواتي                   

 

ابوريحان محمد بن احمد بيروني(440-362 هجري قمري)، دانشمند برجسته‌ي ايراني، در رشته‌هاي گوناگون دانش، رياضي، جغرافيا، زمين‌شناسي، مردم‌شناسي، فيزيك و فلسفه، سرآمد روزگار خود بود.

زندگي‌نامه

در سوم ذيحجه‌ي 362 هجري قمري(18 دي‌ماه 351 خورشيدي) در شهركاث، از شهرهاي ولايت خوارزم، به دنيا آمد. پدرش، ابوجعفر احمد بن علي انديجاني، اخترشناس دربار خوارزم‌شاه در رصدخانه‌ي گرگانج بود و مادرش، مهرانه، پيشينه‌ي مامايي داشت. چنان كه خود گفته است، پدرش را در پي بدگويي حسودان از دربار راندند و به ناچار در يكي از روستاهاي پيرامون خوارزم ساكن شدند و چون براي مردم روستا بيگانه بودند، به بيروني شهرت پيدا كردند.

آشنايي بيروني با امير نصر منصور بن عراقي باعث راه‌يابي او به دربار خوارزم‌شاه و مدرسه‌ي سلطاني خوارزم شد كه امير نصر آن را بنيان‌گذاري كرده بود. اما پس از چند سال در پي فروپاشي حكومت خاندان آل عراق بر خوارزم، به ري و سپس گرگان رفت و كتاب آثارالباقيه را در آن‌جا به نام شمس المعالي قابوس وشمگير نوشت.

بيروني بين 400 و 407 هجري قمري به خوارزم بازگشت و مدتي را در دربار ابوالعباس مأمون ابن خوارزم بزيست. در زمان شورش خوارزم و لشكركشي سلطان محمود غزنوي به خوارزم در آن‌جا بود و سلطان محمود او را در بهار 408 به غزنه برد. بيروني در لشكركشي‌ها محمود به هندوستان همراه او بود و در اين سفرها با دانشمندان هندي آشنا شد و با آنان به گفت و گو نشست. زبان سانسكريت آموخت و اطلاعات لازم براي نگارش كتاب تحقيق ما للهند را فراهم كرد. بيروني در 77 سالگي در رجب 440 هجري قمري در غزنه درگذشت.

پژوهش‌ها

از جمله‌ي پژوهش‌هاي بيروني مي‌توان به اين‌ موارد اشاره كرد:

1. شرح‌شمار هندي

2. مجموع گندم‌هايي كه به تصاعد هندسي در خانه‌هاي شطرنج گذاشته شود

3. تثليث زاويه و ديگر مسأله‌هايي كه با پرگار و ستاره حل نمي‌شود

4. پايه‌ريزي روشي براي رسم كردن نقشه‌هاي جغرافيايي به نام قاعده‌ي تسطيح كره بر سطح مستوي

5. پژوهش در جرم مخصوص(چگالي) و تعيين دقيق جرم مخصوص 18 سنگ گرانبها و فلز

6. بيان علمي چاه‌هاي آرتزين بر اساس قانون ظرف‌هاي مرتبط

7. پژوهش‌هايي در حساب سال و ماه قوم‌هاي گوناگون

8. رصد ماه‌گرفت، خورگرفت، سياره‌ها و ستارگان

9. اندازه‌گيري دقيق طول و عرض جغرافيايي چند شهر

10 ساختن ابزارهاي اخترشناسي و چند ابزار علمي ديگر

11. اندازه‌گيري دقيق شعاع، قطر، محيط و مساحت زمين

12. تعيين فاصله‌ي بسياري از شهرهاي آباد زمان خود

پژوهش‌هاي زمين‌شناسي

1. چگالي كاني‌ها .ابوريحان در كتاب الجماهر في معرفه الجواهر به شرح فلزها و جواهرهاي قاره‌هاي آسيا، اروپا و آفريقا مي‌پردازد و ويژگي‌هاي فيزيكي ماند بو، رنگ، نرمي و زبري حدود 300 نوع كاني و مواد ديگر را شرح مي‌دهد و نظريه‌ها و گفتارهاي دانشمندان يوناني و اسلامي را درباره‌ي آن‌ها بيان مي‌كند.

او چگالي‌سنج دقيقي اختراع كرد و چگالي كاني‌هاي شناخته شده را اندازه‌گيري كرد. اندازه‌گيري‌هاي او با اندازه‌گيري‌هاي امروزي، كه با ابزارهاي پيشرفته انجام مي‌شود، چندان اختلاف ندارد.

كاني

اندازه‌گيري بيروني

اندازه‌گيري امروزي

طلا

26/19

26/19

جيوه

74/13

56/13

مس

92/8

85/8

برنج

67/8

4/8

ياقوت آسماني

97/3

09/4-01/4

ياقوت سرخ

85/3

14/4-95/3

لعل

58/3

7/3-5/3

زمرد

75/3

75/3-65/3

عقيق سرخ

56/2

8/2-5/2

لاجورد

6/2

8/2-4/2

2. چاه‌هاي آرتزين. بيروني در آثار الباقيه درباره‌ي فوران آب از برخي چشمه‌ها و چاه‌ها چنين مي‌گويد: "اما فوران چشمه‌ها و صعود آب به سمت بالا، علتش اين است كه خزانه‌ي آن از خود چشمه‌ها بالاتر جاي دارد، مانند فوران معمولي و گرنه آب هرگز به سوي بالا جز اين كه منبع آن بالاتر باشد، نخواهد رفت ... بسياري از مردم كه چون علت امري طبيعي را ندانند، به همين اندازه كفايت مي‌كنند كه بگوييد الله اعلم، مطلبي را كه ما گفته‌ايم انكار كرده‌اند و يكي از آنان با من به منازعه پرداخت ... البته ممكن است آب به قله‌ي كوه هم برود، به شرط آن كه قله‌ي كوه از منبع و مخزن آب، پايين‌تر باشد."

3. اندازه‌گيري قطر و محيط زمين. در كتاب قانون مسعودي نوشته است: " در سرزمين هند، كوهي را مشرف بر صحراي همواري يافتم كه همواري آن همسان همواري سطح دريا بود. بر قله‌ي آن محل برخورد ظاهري آسمان با زمين، يعني دايره‌ي افق را اندازه گرفتم كه از خط مشرق و مغرب به اندازه‌ي اندكي كم‌تر از ثلث و ربع درجه، انحطاط داشت و من آن را 34 دقيقه محسوب داشتم. سپس از تفاع كوه را از طريق رصد كردن قله‌ي آن از دو نقطه الحجر اين قله، كه بر يك امتداد بودند، اندازه گرفتم كه مساوي ششصد و پنجاه و دو ذراع در آمد ... و چون حساب كردم، تقريبا 58 ميل درآمد و از اين‌جا به درستي اندازه‌گيري منجمان مأمون اطمينان يافتم." او در پايان كتاب اسطرلاب، روش رياضي به دست آوردن شعاع، محيط، مساحت و حجم كره‌ي زمين ر شرح داده است.

4. پژوهش‌هاي ديگر. شرح گردش زمين به دور خودش؛ بيان اين كه دره‌ي سند را بايد دريايي كهن دانست كه با مواد رسوبي پر شده است

نگارش‌ها

نوشته‌هاي ابوريحان را بيش از 153 دانسته‌اند كه بيش‌تر آن‌ها به زبان عربي بوده و 115 اثر پيرامون رياضي بوده است. از ميان همه‌ي آثار بيروني، فقط 35 اثر باقي مانده است. او كتاب‌هايي را نيز از سانسكريت به عربي ترجمه كرده و نامه‌نگاري‌هاي مشهوري با ابوعلي‌سينا داشته است. مهم‌ترين نوشته‌هاي او عبارت‌اند از:

1. آثار الباقيه عن قرون الخاليه؛ اين اثر به كوشش اكبر دانا سرشت منتشر شده است(انتشارات انجمن آثار ملي، 1353)

2. تحقيق ما للهند؛ اين اثر به كوشش اكبر دانا سرشت منتشر شده است(انتشارات ابن‌سينا، 1353)

3. قانون مسعودي

4. التفهيم لاوائل الصناعه التنجيم؛ اين اثر به زنده‌ياد جلال‌الدين همايي تصحيح و منتشر شده است(انتشارات بابك، چاپ سوم، 1362).

5. الجماهر في معرفه الجواهر

6. تحديد نهايات الاماكن لتصحيح مسافات المساكن؛ اين اثر به كوشش احمد آرام ترجمه و منتشر شده است(انتشارات دانشگاه تهران، 1352).

7. تحرير استخراج الاوتار؛ اين اثر به كوشش ابولقاسم قرباني منتشر شده است(انتشارات انجمن آثار ملي، 1355).

منبع :

www.zamin.jazirehdanesh.com